همه چیز درباره نقده دوزی به 5 مرحله – هنر فاخر ایرانی
بهترین رومیزی برای میز خاطره
مارس 12, 2025
نقده دوزی یکی از فاخرترین و نفیس‌ترین هنرهای سنتی ایران و اصفهان است که از دیرباز در میان صنایع‌دستی ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته است. این هنر که ترکیبی از مهارت، خلاقیت و دقت است، با استفاده از رشته های زرین و سیمین (رشته های طلا و نقره‌ای) روی پارچه‌های گران‌بها اجرا می‌شود و نقش‌ونگارهایی بی‌نظیر و درخشان را به نمایش می‌گذارد. نقده دوزی از گذشته‌های دور، زینت‌بخش لباس‌های اشرافی، پرده‌های مجلل، پوشش‌های مذهبی، جانمازها و سایر منسوجات لوکس بوده است.
آنچه در این مقاله میخوانید:
در همین راستا، مجموعه نورصالحی به‌عنوان یکی از معتبرترین مراکز نقده دوزی در اصفهان، این هنر اصیل را با کیفیتی کم‌نظیر اجرا می‌کند و علاقه‌مندان می‌توانند از خدمات و محصولات آن بهره‌مند شوند. نقده دوزی در اصفهان با دستان هنرمندان این مجموعه، همچنان زنده و پویاست.
نقده دوزی چیست؟
سوزن دوزی با متد نقده یکی از شاخه‌های رودوزی‌های سنتی ایرانی است که در آن از رشتههای براق طلا و نقره برای دوخت طرح‌های زیبا روی پارچه‌های نفیس استفاده می‌شود. این هنر در ابتدا عمدتاً برای زینت‌بخشیدن به لباس‌های اشراف و درباریان به کار می‌رفت، اما امروزه علاوه بر آن، در تولید پرده‌های فاخر، رومیزی نقده، پوشش‌های مذهبی و حتی برخی اکسسوری‌های سنتی نیز کاربرد دارد. این دوخت به دلیل جلوه درخشانی که دارد، حالتی سلطنتی به پارچه می‌بخشد و از سایر رودوزی‌های ایرانی متمایز می‌شود.
ریشه نام نقده دوزی
واژه “نقده” در زبان فارسی به معنای طلا و نقره است. در گذشته، رشته هایی که از طلا و نقره خالص ساخته می‌شدند، «نقده» نام داشتند و از آن برای دوخت‌های ارزشمند استفاده می‌شد. از این‌رو، دوختی که با این رشتههای گران‌بها انجام می‌شود، به نام “نقده ” معروف شده است.
تاریخچه نقده در ایران و جهان
- دوره هخامنشیان و ساسانیان
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که سوزن دوزی با متد نقده دوزی در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد. در دوره هخامنشیان، این هنر برای تزیین لباس‌های درباریان و سربازان بلندپایه به کار می‌رفت. در دوران ساسانیان نیز استفاده از نقده دوزی در لباس‌های سلطنتی رواج بیشتری یافت و نمونه‌هایی از این دوخت بر روی پارچه‌های کشف‌شده از آن دوران مشاهده شده است.
- دوره صفویه و قاجاریه – عصر طلایی نقده دوزی
در دوران صفویه، نقده به اوج شکوفایی خود رسید. شاه عباس صفوی، که از علاقه‌مندان به هنرهای سنتی بود، حمایت گسترده‌ای از صنعتگران و هنرمندان ایرانی کرد و این هنر در آن دوره به اوج ظرافت و پیچیدگی خود رسید. دوره قاجار نیز یکی از مقاطع مهم برای نقده دوزی بود. لباس‌های سلطنتی، پرده‌های باشکوه و پارچه‌های زینتی در این دوره با نقوش و دوخت‌های نقده مزین می‌شدند.
- نقده دوزی در سایر کشورها
هنری مشابه با سوزن دوزی با متد نقده دوزی ایرانی در کشورهای همسایه مانند هند، پاکستان، ترکیه و کشورهای عربی نیز دیده می‌شود. در هند و پاکستان این سبک با نام “زردوزی” شناخته می‌شود، اما ظرافت و دقت نقده ایرانی، آن را از نمونه‌های خارجی متمایز کرده است.
ابزار و مواد مورد استفاده در نقده دوزی
برای اجرای سوزن دوزی با متد نقده دوزی، از ابزارهای مخصوصی استفاده می‌شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- رشتههای نقده (طلا و نقره‌ای)
این رشته‌ها که عنصر اصلی در نقده دوزی هستند، امروزه از ترکیبات مختلفی مانند آلیاژهای فلزی براق، برنج آبکاری شده یا رشتههای پلی‌استری با روکش طلایی ساخته می‌شوند.
- پارچه‌های مورد استفاده در نقده دوزی
پارچه‌هایی که در سوزن دوزی با متد نقده دوزی استفاده می‌شوند باید دارای بافت مقاوم باشند تا وزن رشتههای فلزی را تحمل کنند. مخمل، ابریشم، ساتن، حریر و ترمه از جمله پارچه‌های رایج در این هنر هستند.
- سوزن‌های مخصوص
سوزن‌های نقده دوزی بلند، نازک و محکم هستند تا بتوانند رشتههای ضخیم را از پارچه عبور دهند.
- کارگاه گلدوزی (کمان دوخت)
کارگاهی که پارچه را هنگام دوخت ثابت نگه می‌دارد و کمک می‌کند که دوخت‌ها منظم و یکنواخت انجام شوند.
مراحل اجرای نقده دوزی
۱. طراحی و آماده‌سازی پارچه
۲. تثبیت طرح روی پارچه
۳. دوخت اولیه با رشتههای ابریشمی
۴. اجرای دوخت اصلی با رشتههای طلایی و نقره‌ای
۵. پرداخت نهایی و تکمیل اثر
سوزن دوزی با متد نقده دوزی در اصفهان – هنر زنده در قلب ایران
اصفهان یکی از مهم‌ترین مراکز صنایع‌دستی ایران است. هنر نقده در این شهر قدمتی طولانی دارد. آثار ترمه سرمه‌دوزی و با متد نقده شده‌ای که در اصفهان و مجموعه نورصالحی تولید می‌شوند، به دلیل دقت، طراحی‌های ظریف و کیفیت بالا، در سراسر ایران و حتی جهان شهرت دارند. مجموعه نورصالحی، یکی از برترین مراکز نقده در اصفهان، این هنر ارزشمند را با استفاده از تکنیک‌های سنتی و مدرن اجرا و سفارشی‌دوزی می‌کند. علاقه‌مندان می‌توانند بهترین محصولات سوزن دوزی با متد نقده دوزی را از این مجموعه تهیه کنند و از هنر اصیل ایرانی بهره‌مند شوند.
جمع‌بندی
سوزن دوزی با متد نقده دوزی یکی از اصیل‌ترین، فاخرترین و ماندگارترین هنرهای ایرانی است که ریشه‌ای عمیق در تاریخ و فرهنگ این سرزمین دارد. این هنر که نمادی از زیبایی، مهارت و خلاقیت ایرانیان است، همچنان در دنیای مدرن جایگاه خود را حفظ کرده و علاوه بر ارزش هنری، به‌عنوان یک منبع درآمد برای بسیاری از هنرمندان ایرانی محسوب می‌شود. نقده دوزی در اصفهان با مجموعه نورصالحی، تجلی‌گاه هنر و اصالت ایرانی است که همچنان می‌درخشد.
